Macaristan’daki 7. yüzyıla ilişkin bir Avar savaşçı mezarında, muhteşem ender demir kılıç, ok uçları ve takılar bulunmuş oldu.
Macaristan’daki arkeologlar, ender bir demir kılıçla beraber takılar ve öteki eserlerin yer almış olduğu 1.300 senelik bir seçkin savaşçı gömütünü ortaya çıkardı.
Zarif halde kavisli bu kılıç —esas olarak atlı savaşçıların kullandığı bir tür— oldukça paslanmış durumda; sadece antik silahın bıçağındaki ince bezemelerin izleri hâlâ seçilebiliyor ve yapımındaki ustalığı gösteriyor.
(İlgili: Antik DNA ile Avarların Toplumsal Yaşamı Ortaya Çıkıyor)
Budapeşte’nin ortalama 50 kilometre güneybatısında, Székesfehérvár (Fehérvár olarak da bilinir) kenti civarlarında yer edinen gömüt, oradaki Szent István Király (Aziz Kral I. István) Müzesi’nin aktardığı bir açıklamaya bakılırsa yörüngedeki uydular tarafınca fark edildi.
Kazılar, uydu görüntülerindeki yapı izlerini çözümleme ederek gömülü arkeolojik alanları tespit eden Macaristan Ulusal Müzesi ile Aziz Kral I. István Müzesi’nin “Uzaydan Mezarlıklar” programının bir parçası.
Pannonia Avarları
Yeni bulunan gömüt, bölgenin günümüzde Macaristan sınırlarındaki Karpat Havzası’nda merkezlenen ve Orta Avrupa’da geniş bir “Avar Kağanlığı”nın parçası olduğu MS 670 ila 690 yıllarına tarihleniyor.
Orta Avrupa’daki Avarlar, günümüzde “Pannonia Avarları” olarak anılıyor (Bizans İmparatorluğu bu bölgeye “Pannonia” diyordu); 2022 tarihindeki bir genetik emek verme, onların Orta Asya’daki yarı göçer Avarlarla akraba olabileceğini ileri sürdü. (“Dağıstan” yada “Kafkas” Avarları olarak adlandırılan tamamen alakasız bir halk, şu anda Kafkas Dağları’nda yaşıyor; etnograflar, ortak isimlerinin bir rastlantı bulunduğunu düşünüyor.)
Bizans periyodu tarihçisi Menandros Protektor’a (imparatorun muhafız birliğinde vazife yapmış olduğu için bu unvanı almıştır) bakılırsa, 6. yüzyıldaki Bizanslılar, Pannonia Avarlarının 5. yüzyıldan bildikleri ve fazlaca korktukları—fakat asla karşılaşmadıkları—Orta Asya Avarlarıyla aynı topluluk bulunduğunu sanıyordu.
Bununla beraber, bilim adamları ve tarihçiler bugün Pannonia Avarlarının, muhtemelen Türk yada Moğol kökenli bir seçkin derslik tarafınca yönetilen, yarı göçer Avrasya bozkır halklarının değişik bir konfederasyonu bulunduğunu düşünüyor. Yazılı dilleri bulunmadığından kültürleri bugün birçok bilinmeyen barındırıyor. Sadece 2024 tarihindeki bir genetik emek verme, bir Pannonia Avarı mezarlığında, bayanların evlendikten sonrasında kocalarının köyüne gittiğini gösteren bulgular sundu.
Arkeologlar, Székesfehérvár yakınındaki mezarın yağmalandığına dair izler bulunduğunu, sadece gene de kılıç dâhil varlıklı bir gömüt hediyesi seçkisi içerdiğini belirtiyor.
Silahın bıçağı ve kabzası sağlam durumda; bu da onu döneminden son aşama ender bir buluntu yapıyor. Sadece 1.300 yıl toprak altında kaldıktan sonrasında paslandığı ve son aşama kırılgan hâle geldiği için kazı alanından hususi tasarlanmış ahşap bir taşıma beşiği üstünde kaldırılması gerekti.
Arkeologlar ek olarak gümüş kemer aksamları, saça örmek için yapılmış yaldızlı metal süsler, cam boncuklardan yapılmış küpeler, uzun bir bıçak ve muhtemelen bir sadakta gizlenen ok uçları buldular—sadece sadakın kendisi ile okların gövdeleri ve tüy kanatçıkları çürüyüp yok olmuştu.
Savaşçının kalıntıları da mezarda bulunmuş oldu. Açıklamaya bakılırsa, kolları ve alt bedeni anatomik düzeninde yerinde olmasına rağmen baş, göğüs ve karın bölgesi yağmacılar tarafınca “tahrip edilmişti”.
Tarihçi Walter Pohl’ün “The Avars: A Steppe Empire in Central Europe, 567–822” (Cornell University Press, 2018) adlı eserinde yazdığına bakılırsa, Pannonia Avarları 6. yüzyılda Karpat Havzası’nda bir kağanlık kurdu.
Sadece Bizans İmparatorluğu, Franklar ve Bulgarlarla yaptıkları savaşlar, 9. yüzyılda kağanlığın çökmesine ve bölgenin, günümüz Macarlarının çoğunun ataları olan Volga–Ural kökenli değişik bir etnik grup olan Magyarlara geçmesine yol açtı.
Live Science. 30 Ekim 2025.
