Kanada’dan Calgary Üniversitesi’nden bilim adamları, radon gazına uzun soluklu maruziyeti ölçmeni kolay bir yolunu buldu, ayak tırnakları… Radon gazı, dünyada sigaradan sonrasında akciğer kanserine yol açan en büyük ikinci etmendir. Radon kapalı alanlara hapsolan, renksiz, kokusuz bir gazdır.

Normalde radon gazım maruziyeti akciğer kanseri görüntülemelerinde pek değerlendirilmez. Hayatında asla sigara içmemiş ya da seneler ilkin sigarayı bırakmış bir insandaki radon gazı maruziyetine bağlı akciğer kanseri riski pek değerlendirilmeyen bir risktir.

Ayak tırnakları, vücudumuzun radon şeklinde çevresel toksinlere uzun süre maruz kalmasının göstergelerinden biridir. Biyokimyacı Aaron Goodarzi ve fizikçi Michael Wieser liderliğindeki disiplinlerarası ekip, bir kavram kanıtlama çalışmasında, ayak tırnak kesiklerinin uzun soluklu radon maruziyetinin güvenilir göstergeleri bulunduğunu ortaya koydu.

Daha ileri çalışmalarla doğrulanması halinde, bu bulgu, göz ardı edilen sadece risk altındaki gruplardaki hastaların yaşam kurtarıcı olabilecek akciğer kanseri teşhisine erişmesine destek olabilir.

Radon Kurşuna Dönüşüyor

Goodarzi, “Radonu soluduktan sonrasında, radon oldukça süratli bir halde belirli bir tür radyoaktif kurşuna dönüşür. Vücudunuz radondan meydana gelen radyoaktif kurşunu, tüm kurşunlar biriktirir ve cilt, saç ve tırnaklar şeklinde yavaş dökülen dokularda depolar,” diye açıklıyor

Wieser, “Ayak tırnaklarında kurşun izotoplarını kontrol ettik ve bunların bireysel düzeyde yaşam boyu radona maruz kalmayı ortaya çıkarmak için nicel bir yöntem olarak kullanılabileceğini kanıtladık” diyor.

Sigara içme geçmişinden değişik olarak, radona maruz kalma hastanın kendi başına bildirmesi kolay bir şey değildir. Bir çok süre, insanoğlu bu gaza maruz kaldıklarının bilincinde değildir ve maruz kalma, mahalli jeolojiye ve iç mekanların yapım ve kullanım şekline gore farklılık gösterir.

Bu problemi çözmek için bina yönetmelikleri oluşturulmuştur, sadece bunlar bazı ülkelerde geçerli olmayabilir yada eski binalarda uygulanmamış olabilir.

Radon (Rn) organik olarak toprakta üretilir ve havaya salınır. Dış mekanlarda kolayca seyreltilir, sadece iç mekanlarda hızla birikebilir. Bu durum, bilhassa havalandırmanın yetersiz olduğu binalarda ve tazyik farklarının yerden daha çok radonu iç mekanlara çekebileceği soğuk yerlerde geçerlidir.

Radon ek olarak, bilhassa yeraltı suyunun mühim bir kaynak olduğu uranyum bakımından varlıklı kırsal alanlarda, suda çözünebilir, birikebilir ve sudan salınabilir. Alüminyum şist, fosfogipsi ve İtalyan tüf içeren hafifçe beton şeklinde bazı yapı malzemeleri de iç mekanlarda radon birikimine katkıda bulunur.

Ekip, “Kanada şeklinde jeolojik radon potansiyeli yüksek bazı bölgelerde, son zamanlarda konut inşaatında uygulanan yöntemler istemeden radon maruziyetini artırmıştır. Öte taraftan, bazı mesleklerde iş dünyasındaki gelişen trendler, konutların iç mekan havasını soluyarak geçirilen senelik süreyi artırmıştır,” diye yazıyor.

Araştırmacılar, fazlaca kırılgan yöntemler kullanarak, çözümleme ettikleri 55 ayak tırnağı örneğinin 39’unda (yüzde 71) radon bozunmasından meydana gelen bir kurşun izotopu olan 210Pb tespit ettiler.

Evlerinde averaj 26,5 yıl süresince yüksek radon seviyelerini soluyan yetişkinlerin ayak tırnaklarında, nanogram başına ortalama 0,298 femtogram 210Pb bulunmaktaydı.

Öte taraftan, seneler süresince radona düşük düzeyde maruz kalanların ayak tırnaklarında, nanogram kurşun başına bir tek 0,075 femtogram 210Pb bulunuyordu.

Bu, yüzde 397’lik bir fark anlamına geliyor: Radona maruz kalma geçmişinizin hakikaten de ayak tırnaklarınıza yazıldığına dair oldukça kuvvetli bir gösterge.

Yüksek radon seviyelerinin, yüksek radon maruziyetini azaltmak için evlerinde değişimler yaptıktan altı yıl sonrasında bile ayak tırnaklarında hala tespit edilebilir olması da yararlı bir bulgudur.

Bu yöntemin fazlaca daha geniş ve çeşitli bir popülasyonda da geçerli bulunduğunu doğrulamak için fazlaca daha büyük bir doğrulama denemesi şu anda devam etmektedir. Araştırmacılar, evlerinde radon testi yaptırmaya ve örnekleme için birkaç ayak tırnağı kesiti göndermeye gönüllü 10.000 Kanadalı yurttaş arıyor.

Goodarzi, “Bu veriler ışığında, sigaradan kaynaklanmayan akciğer kanseri riski taşıyan daha çok hastanın, yaşam kurtarıcı olabilecek erken tarama ve teşhise dahil edilmesine yol açabilecek kanıtları oluşturacak,” diyor.

Kısaca sigara içmeseniz bile jeolojik radon soluyorsanız, akciğer kanseri olma olasılığınız mevcuttur. Bu yeni araştırma yardımıyla akciğer kanserlerine yeni bir görüş açısı sağlanabilecek.

Bu araştırma Environment International’da yayımlandı.

.