Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yeni gösterilen makaleye gore, yaşlanma sürecinde adam beyni ,hanım beynine gore daha çok hacim kaybı yaşanıyor. Araştırmacılar , gene de bunun yaşlanmayla birlikte hanımefendilere niçin daha sık Alzheimer teşhisi konulduğunu göstermediğinin de altını çiziyor.

Avustralya’nın Sidney Üniversitesi’nde klinik nöropsikolog olarak vazife meydana getiren Fiona Kumfor, “İnsanlar bu nörodejeneratif hastalıklara yakalandıklarında neler bulunduğunu daha iyi anlayabilmek için sıhhatli beyinde neler bulunduğunu anlamamız oldukca mühim. İşte bu emek verme, bilim adamlarının tipik beyin yaşlanmasına ilişkin bilgilerini zenginleştiriyor, “diye ekliyor.

Alzheimer hastalığı teşhisi konulmuş olan hanımefendilerin sayısı adamların ortalama iki katıdır ve de yaşlanma bu hastalıkta en büyük risk faktörüdür. Bu durum, beyinde yaşa bağlı cinsiyet farklılıklarının araştırılmasına yol açmıştır. Oslo Üniversitesi’nde doktora talebesi olan ve çalışmanın ortak yazarı Anne Ravndal, “Hanımefendilerin beyinleri daha çok bozuluyorsa, bu onların Alzheimer hastalığına daha yatkın olmalarını açıklayabilir,” diyor.

Ravndal, beyin yaşlanmasında cinsiyet farklılıklarını inceleyen önceki araştırmaların karışık sonuçlar verdiğini ekliyor. Birkaç çalışmada, adamların hanımefendilere kıyasla toplam gri madde ve hipokampus boyutunda daha çok yitik yaşamış olduğu bulurken, öteki çalışmalarda ise  hanımlarda gri maddenin daha keskin bir düşüş gösterdiğini bildirmiştir.

EMAR Neticeleri Değerlendirildi

Son araştırma, Alzheimer hastalığı yada herhangi bir bilişsel bozukluğu olmayan ve 14 büyük veri setinde denetim katılımcısı olan 4.726 kişiden alınan 12.500’den fazla manyetik rezonans görüntülemeyle (MRI) beyin taramasını içeriyordu. Her şahıs için averaj üç yıl arayla minimum iki tarama yapılmıştı. Araştırmacılar, bireylerin beyin yapılarının süre içinde iyi mi değiştiğini karşılaştırarak, gri maddenin kalınlığı ve bellek için lüzumlu olan hipokampus şeklinde Alzheimer hastalığıyla ilişkili alanların boyutu şeklinde faktörleri inceledi.

Genel olarak, erkekler hanımefendilere gore beynin daha çok bölgesinde hacim kaybı yaşadı. Mesela, dokunma, ağrı ve ısı hissini işleyen, ek olarak vücudun kendi pozisyonunu ve hareketlerini algılayan postcentral korteks, erkeklerde yılda %2,0, hanımlarda ise yılda %1,2 oranında azaldı.

Kumfor, sonuçların adamların kadınlardan daha süratli yaşlandığını gösterdiğini söylüyor. Adamların yaşam beklentisi de daha kısadır.

Avustralya’nın Melbourne kentindeki Monash Üniversitesi’nde bilişsel sıhhat alanında klinisyen araştırmacı olan Amy Brodtmann, bu değişikliklerin Alzheimer hastalığının gelişiminde rol oynadığını varsayarsak, çalışmanın hanımefendilerin bellek ile ilgili hipokampus ve precuneus şeklinde hastalıkla ilişkili bölgelerde daha büyük bir azalma yaşadığını göstereceğini söylüyor.

Ravndal, sonuçların Alzheimer hastalığının yaygınlığındaki cinsiyet farklılıklarına ilişkin başka ihtimaller içinde açıklamalara işaret ettiğini söylüyor. Bu açıklamalar içinde hayatta kalma yada hastalığa yatkınlık şeklinde farklılıklar içeriyor.

Kumfor, beyin hacmindeki cinsiyet farklılıklarının bu durumda bir rol oynamıyor şeklinde görünmesinin tamamen şaşırtıcı olmadığını, şundan dolayı nörodejeneratif hastalıkların karmaşık bulunduğunu söylüyor. Bu hastalıkları idrak etmek için, Alzheimer hastalığı olan kişileri içeren uzun soluklu emek harcamalar yapılarak beyinlerinin süre içinde iyi mi değişmiş olduğu karşılaştırılmalıdır. “Yalnız beyin atrofisinde yaşa bağlı değişikliklere bakmak, bunun arkasındaki karmaşıklığı açıklamaya yetmez” diye ekliyor.

Brodtmann, emek verme sağlam olmasına karşın, daha çeşitli veri setleriyle daha çok araştırma yapılması icap ettiğini söylüyor. Mesela, çalışmaya dahil edilen kişiler yüksek eğitim seviyesine sahipti — bu da Alzheimer hastalığına karşı koruyucu bir faktördür — kısaca genel nüfusu tam olarak temsil etmiyorlardı. Veri setlerinde ek olarak, etnik köken ve hanımefendilerin menopoz yaşı şeklinde bir kişinin Alzheimer hastalığı riskini etkileyen öteki faktörler hakkında informasyon yoktu.

Yazarlar, analizlerini eğitim düzeyine gore ayarladıklarında, adamların beyinlerinin bazı bölümlerinin artık hanımefendilere gore daha süratli bir düşüş göstermediğini belirtiyor. Aynı yaşlarındaki adam ve bayanları değil, aynı sayıda yıl yaşayacakları tahmin edilen adam ve bayanları karşılaştırdıklarında, iki grubun beyinleri benzer oranlarda gerileme gösterdi.

Karmaşa Hastalık

Brodtmann, emek verme sağlam(robust) olmasına karşın, daha çeşitli veri setleriyle daha çok araştırma yapılması icap ettiğini söylüyor. Mesela, çalışmaya dahil edilen kişiler yüksek eğitim seviyesine sahipti — bu da Alzheimer hastalığına karşı koruyucu bir faktördür — kısaca genel nüfusu tam olarak temsil etmiyorlardı. Veri setlerinde ek olarak, etnik köken ve hanımefendilerin menopoz yaşı şeklinde bir kişinin Alzheimer hastalığı riskini etkileyen öteki faktörler hakkında informasyon yoktu.

Yazarlar, analizlerini eğitim düzeyine gore ayarladıklarında, adamların beyinlerinin bazı bölümlerinin artık hanımefendilere gore daha süratli bir düşüş göstermediğini belirtiyor. Aynı yaşlarındaki adam ve bayanları değil, aynı süre yaşayacakları tahmin edilen adam ve bayanları karşılaştırdıklarında, iki grubun beyinleri benzer oranlarda gerileme gösterdi.

Kaynak: https://www.scientificamerican.com/author/nature-magazine/